Bệnh nấm trắng, hay còn gọi là bệnh đốm trắng, là một trong những căn bệnh phổ biến và có khả năng lây lan nhanh nhất trong hồ Koi. Tuy nhiên, đừng quá hoang mang! Bệnh nấm trắng hoàn toàn có thể chữa trị dứt điểm nếu được phát hiện sớm và áp dụng đúng phương pháp.

1. Bệnh Nấm Trắng ở Cá Koi Là Gì?

Nhiều người gọi là "nấm" nhưng thực chất, tác nhân gây bệnh là một loại ký sinh trùng đơn bào có tên khoa học là Ichthyophthirius multifiliis (thường gọi tắt là Ich). Để điều trị hiệu quả, việc hiểu vòng đời của loại ký sinh này là vô cùng quan trọng:

Giai đoạn 1 - Trophont (ký sinh trên cá): Đây là giai đoạn chúng ta nhìn thấy các đốm trắng trên thân cá. Ký sinh trùng chui vào dưới lớp da, vây, mang của cá để ăn mô và chất dịch. Ở giai đoạn này, chúng được lớp màng nhầy của cá bảo vệ nên rất khó bị tiêu diệt bởi thuốc.

Giai đoạn 2 - Tomont (sinh sản): Sau khi phát triển đủ lớn (khoảng 3-7 ngày ở nhiệt độ 24-26°C), ký sinh trùng sẽ rời khỏi cá, rơi xuống đáy hồ hoặc bám vào các bề mặt, tạo thành một lớp vỏ bọc (nang) và bắt đầu phân chia thành hàng trăm đến hàng ngàn cá thể con.

Giai đoạn 3 - Theront (lây nhiễm): Các ký sinh trùng con (theront) sẽ phá vỡ nang bơi ra ngoài, tự do trong nước để tìm vật chủ mới (cá Koi). Đây là giai đoạn chúng dễ bị tổn thương và có thể bị tiêu diệt bởi thuốc nhất.

Hiểu rõ vòng đời này giúp ta biết rằng, việc điều trị không chỉ nhắm vào các đốm trắng trên cá mà phải xử lý cả mầm bệnh đang tự do trong môi trường nước.

2. Dấu Hiệu Nhận Biết Sớm Cá Koi Bị Bệnh Nấm Trắng

Phát hiện bệnh càng sớm, cơ hội cứu chữa thành công càng cao. Hãy quan sát đàn Koi của bạn hàng ngày và chú ý đến những dấu hiệu bất thường sau:

Dấu hiệu vật lý trên cơ thể cá:

• Đốm trắng đặc trưng: Xuất hiện các đốm hoặc chấm nhỏ màu trắng đục, kích thước như hạt muối hoặc hạt đường, nổi cộm trên da, vây và cả mang cá. Ban đầu có thể chỉ là vài đốm, sau đó lan nhanh ra khắp cơ thể trong vài ngày.
• Tăng tiết dịch nhầy: Cá tiết ra nhiều nhớt hơn bình thường, tạo ra một lớp màng mờ bao phủ cơ thể, cảm giác như cá bị "phủ sương".
• Vây bị tưa, rách: Các đốm trắng có thể làm vây bị ăn mòn, dẫn đến hiện tượng tưa, kẹp vây hoặc rách nát.

Thay đổi về hành vi:

• Cọ mình: Đây là một trong những dấu hiệu sớm và quan trọng nhất! Cá cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu nên thường xuyên cọ xát cơ thể, đầu, mang vào thành hồ, đáy hồ hoặc các vật trang trí.
• Lờ đờ, kém linh hoạt: Cá bơi chậm chạp, hay nằm yên một góc ở đáy hồ hoặc tụ tập gần mặt nước, gần luồng oxy.
• Biếng ăn, bỏ ăn: Khi bệnh trở nặng, đặc biệt khi ký sinh trùng tấn công mang, cá sẽ khó thở, stress và bỏ ăn hoàn toàn.
• Hô hấp khó khăn: Nếu mang cá bị nhiễm nặng, bạn sẽ thấy cá thở gấp gáp, đớp không khí trên mặt nước.

3. Nguyên Nhân Gốc Rễ Khiến Hồ Koi Bùng Phát Bệnh Nấm Trắng

Stress do thay đổi môi trường đột ngột: Thay đổi nhiệt độ, pH, hoặc chất lượng nước quá nhanh khiến cá bị sốc, hệ miễn dịch yếu đi. Đây là nguyên nhân hàng đầu.

Chất lượng nước kém: Nồng độ Amoniac (NH3), Nitrit (NO2) cao do hệ lọc yếu, cho ăn thừa, phân cá không được xử lý... tạo môi trường độc hại cho cá và lý tưởng cho mầm bệnh phát triển.

Thả cá mới không qua cách ly: Cá mới mua về có thể mang theo mầm bệnh Ich từ nơi khác. Việc thả thẳng vào hồ chung là con đường lây nhiễm nhanh nhất.

Mật độ nuôi quá cao: Nuôi quá nhiều cá trong một không gian hạn chế làm tăng mức độ stress, cạnh tranh oxy và khiến chất lượng nước suy giảm nhanh chóng.

Tổn thương vật lý: Những vết trầy xước trên da cá trong quá trình vận chuyển hoặc va chạm là cửa ngõ để ký sinh trùng xâm nhập.

4. Hướng Dẫn Điều Trị Bệnh Nấm Trắng Cho Cá Koi

Khi đã xác định chính xác cá bị bệnh, hãy bình tĩnh và thực hiện theo phác đồ dưới đây. Nguyên tắc vàng là: "Tăng nhiệt độ để đẩy nhanh vòng đời ký sinh trùng và dùng tác nhân (muối/thuốc) để tiêu diệt chúng ở giai đoạn bơi tự do."

Bước 1: Chuẩn Bị và Cách Ly

Nếu có thể: Hãy bắt những con cá bị bệnh nặng ra một bể riêng (bể dưỡng/bệnh viện) có sục khí mạnh để điều trị tập trung và tránh lây lan rộng.

Nếu không thể cách ly (hồ lớn, quá nhiều cá): Bạn sẽ phải điều trị toàn bộ hồ.

Bước 2: Lựa Chọn Phác Đồ Điều Trị

Phác Đồ 1: Tăng Nhiệt Độ và Dùng Muối Hột (An toàn, hiệu quả cho trường hợp nhẹ và vừa)

Đây là phương pháp tự nhiên, an toàn và được ưu tiên hàng đầu.

Tăng nhiệt độ từ từ: Sử dụng sưởi hồ cá, tăng nhiệt độ nước lên 30 - 32°C. Lưu ý: Tăng từ từ, mỗi ngày chỉ nên tăng 1-2°C để cá không bị sốc nhiệt. Duy trì nhiệt độ này trong suốt quá trình điều trị. Nhiệt độ cao sẽ đẩy nhanh vòng đời của Ich, khiến chúng nhanh chóng rời khỏi cá và bị tiêu diệt.

>> Tham khảo máy sưởi bể cá chính hãng chất lượng

Bổ sung muối hột (không chứa i-ốt):

Liều lượng: Dùng từ 3kg đến 5kg muối cho mỗi 1000 lít nước (nồng độ 0.3% - 0.5%). Đối với cá đã quen muối, có thể dùng nồng độ 5kg/1000L. Nếu chưa quen, hãy bắt đầu ở mức 3kg/1000L.

Cách làm: Hòa tan hoàn toàn muối trong một xô nước riêng trước khi đổ từ từ vào hồ, tốt nhất là đổ vào gần luồng ra của máy bơm để muối được phân tán đều. Không đổ muối trực tiếp lên cá.

Duy trì và thay nước: Giữ nguyên phác đồ nhiệt độ và muối trong 10 - 14 ngày. Mỗi 2-3 ngày, thay khoảng 20-30% nước hồ và bổ sung lại lượng muối tương ứng với lượng nước đã thay.

Tăng cường sục khí: Nhiệt độ cao làm giảm lượng oxy hòa tan trong nước. Vì vậy, hãy đảm bảo sục khí oxy thật mạnh 24/24.

Phác Đồ 2: Sử Dụng Hóa Chất Đặc Trị (Khi bệnh nặng hoặc phác đồ 1 không hiệu quả)

Khi cá bị nhiễm quá nặng, bỏ ăn, việc dùng thuốc đặc trị là cần thiết. Các sản phẩm chứa Malachite Green và Formalin là phổ biến nhất.

Cảnh báo: Đây là những hóa chất mạnh. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất, đeo găng tay và kính bảo hộ khi thao tác. Formalin làm giảm mạnh oxy trong nước, CẦN PHẢI sục khí cực mạnh.

Liều lượng phổ thông: Thường là 1.5mg Malachite Green / lít nước hoặc theo liều lượng của sản phẩm thương mại bạn mua.

Quy trình điều trị:

• Tắt đèn UV và loại bỏ các vật liệu lọc hóa học như than hoạt tính.
• Đánh thuốc liều đầu tiên.
• Sau 48h, thay 30% nước và đánh lại liều thuốc thứ hai.
• Lặp lại quy trình 3-4 lần để đảm bảo tiêu diệt hết các lứa ký sinh trùng mới.
• Trong quá trình điều trị, vẫn nên duy trì nhiệt độ ở mức 28-29°C để hỗ trợ.
• Giảm cho ăn: Chỉ cho cá ăn rất ít hoặc ngưng ăn trong vài ngày đầu điều trị để giảm tải cho hệ lọc và giữ nước sạch.
• Theo dõi liên tục: Quan sát phản ứng của cá hàng ngày.

5. Bí Quyết Phòng Bệnh Nấm Trắng

Sau khi điều trị thành công, việc quan trọng nhất là ngăn bệnh quay trở lại. Hãy biến những điều sau thành thói quen:

• Tẩy và dọn ao nuôi kỹ trước khi thả cá, bón vôi CaCO3 (đá vôi) hoặc Ca(OH)2, phơi ao để diệt mầm bệnh.
• Cá mua về phải biết rõ nguồn gốc, không bị nhiễm các mầm bệnh. Cá mới bắt về phải được cách ly để tránh cá bị sốc do không thể thích nghi ngay với môi trường nước mới. Bạn chuẩn bị thùng chứa có hệ thống lọc và sục khí oxy pha nước muối 5kg /1000l + 1g tetra / 100l nước hoặc tắm cá bằng thuốc tím là được. Thời gian cách ly cá là khoảng 14 ngày.
• Cho cá ăn vừa đủ, khoảng 1 lần/1 ngày, tránh dư thừa thức ăn làm ô nhiễm nước
• Sử dụng riêng biệt các dụng cụ cho các ao nuôi khác nhau.
• Trong quá trình nuôi tránh gây sốc cá: khi thay nước cho bể cần rút nước từ từ, chỉ rút khoảng 30% lượng nước để cá không bị sốc. Đồng thời, nếu cá bị bệnh cần bắt cá bằng tay nhẹ nhàng, không sử dụng vợt hay bắt quá mạnh vì sẽ khiến cá bị đỏ mình, sợ hãi.

Bệnh nấm trắng ở cá Koi tuy nguy hiểm nhưng không phải là "án tử". Bằng việc trang bị kiến thức vững vàng về dấu hiệu, nguyên nhân và các phương pháp điều trị khoa học, bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ và cứu chữa cho đàn cá thân yêu của mình. Hãy nhớ rằng, một môi trường sống trong lành, ổn định và một quy trình chăm sóc cẩn thận chính là tấm khiên vững chắc nhất để chống lại mọi mầm bệnh.

Hãy liên hệ ngay đến số Hotline/Zalo: 0348 646 646 để ADKOI có thể tư vấn cho bạn chi tiết hơn nhé!